Leestijd 10 minuten
In dit artikel vind je alles over aronskelken en calla’s, en over knollen en wortelstokken. Waar komen ze oorspronkelijk vandaan? De veelzijdigheid van calla’s en de enorme kleurenvariatie. Calla’s als tuinplant, woonplant en snijbloem. Hoe kweek je van een knol een bloeiende plant. Zijn ze winterhard of niet? Veel vragen en veel antwoorden met als resultaat dat calla’s de aandacht krijgen die ze verdienen.
What’s in a name?
In 1687 werden bijzondere planten door de toenmalige gouverneur naar Nederland gestuurd. Daar kreeg de plant de naam Arum aethiopicum.
Uiteindelijk werden de alle acht in Afrika voorkomende soorten, waaronder de allereerste, Zantedeschia genoemd naar de Italiaanse arts en botanicus Zantedeschia die leefde van 1773 tot 1864.
Alle delen van de Zantedeschia zijn giftig, dus oppassen met kinderen en huisdieren. Wel weer een voordeel is dat reeën en konijnen ze niet eten.
Calla
Zantedeschia is een lastige naam en daarom worden ze in de volksmond ‘calla’ genoemd wat ‘mooi’ betekent. Waarom calla? Dat komt omdat ze in Engeland ‘calla lily’ werden genoemd. Maar niet alle Zantedeschia worden calla genoemd. Zantedeschia aethiopica wordt meestal gewoon aronskelk genoemd.
Wortelstok en aronskelk
Twee van de acht soorten Zantedeschia, de Zantedeschia aethiopica en Zantedeschia odorata, hebben een wortelstok en de overige zes hebben een knol (deze zes vind je wat verder in het artikel). De twee soorten met een wortelstok houden van drassige grond en worden meestal aronskelk genoemd in plaats van calla.
De eerste, de Zantedeschia aethiopica met wortelstok, is de bekendste soort die het goed doet in een drassig stuk naast een vijver en bloeit ook met grote witte bloemen. Van deze is een aantal cultivars gekweekt zoals ‘Green Goddess’, wit met groene strepen.
Deze planten zijn, als ze op de juiste plaats in de tuin staan, winterhard. En dat betekent dat je ze met de juiste verzorging ’s winters gewoon in de grond kan laten zitten. Deze soort is overigens al veel langer bekend dan de knolvormende soorten.
De tweede, Zantedeschia odorata komt alleen voor op het Bokkeveld-plateau in Afrika, heeft geen knol maar een wortelstok en houdt van vochtige grond. De Zantedischia odorata ruikt ook naar freesia’s.
Knol en calla
De volgende zes soorten hebben een knol in plaats van een wortelstok. Zij houden niet van al te natte grond en van een aantal van deze soorten en kruisingen zijn kleurige cultivars gekweekt die als droge knollen, woonplanten of snijbloemen worden verhandeld. En juist deze soorten en hiervan afkomstige kruisingen worden calla genoemd.
- Zantedeschia albomaculata;
- Zantedeschia elliottiana;
- Zantedeschia jucunda;
- Zantedeschia pentlandii;
- Zantedeschia rehmannii;
- Zantedeschia valida.
De bloemen van deze soorten zijn kleiner en hebben kleuren die variëren van wit, tot geel, oranje, rood, paars en roze.
Vooral met de soort Zantedeschia elliottiana is veel gekruist en deze kruisingen of hybriden worden gerekend tot de Elliottiana Groep. De bloemen zijn meestal geel en het blad gespikkeld. Hetzelfde geldt voor de Rehmannii Groep, die afkomstig is van de gelijknamige soort. De bloemen van deze groep zijn wit, roze of donkerpaars en blijven wat lager.
Bloem en bloeiwijze
De vrouwelijke bloemen groeien aan de onderkant van de bloeikolf en daarboven groeien de mannelijke bloemen. Na de bestuiving ontstaan besvruchten die beschermd worden door het schutblad. Speciaal bij de aronskelkfamilie is de bloeikolf omgeven door een groot, opvallend schutblad.
Veelzijdige planten
Het zijn bijzonder veelzijdige planten. De knollen worden droog verhandeld. Deze droge knollen kun je in de tuin of in een pot planten. In de tuin moet dit dan wel in het voorjaar gebeuren als de vorst uit de grond is. Een bol in een pot kan wat vroeger geplant worden en pas buiten gezet worden als er geen kans meer is op vorst.
Tuinplant
Doordat veredelaars steeds verder zijn gegaan met het kruisen en selecteren van de beste planten kunnen calla’s ook in de volle grond van de tuin groeien. Er moet echter rekening mee worden gehouden dat ze niet echt goed winterhard zijn. Om te overwinteren moeten ze een laag blad of stro als winterdek krijgen of moeten de knollen uit de grond worden gehaald om droog en vorstvrij te overwinteren.
De plaats in de tuin moet zorgvuldig uitgekozen worden. Ze bloeien het beste in de zon of halfschaduw op een plaats waar ze geen last hebben van de wind. Calla’s hebben een hekel aan natte voeten, maar willen ook niet te droog staan. Geef ze in een droge periode voldoende water en verwen ze af en toe met wat organische mest.
Woonplant
Bloeiende planten worden de hele zomer aangeboden, maar het is natuurlijk ook mogelijk een droge knol op een pot te zetten en deze in bloei te trekken. Maar pas op, calla’s hebben een hekel aan temperaturen boven de 15°C. Zet ze op een koele plek en zorg ervoor dat de potkluit nooit uitdroogt. Geef ze eenmaal per twee weken plantenvoeding.
Vanaf half mei kan de plant met pot en al buiten worden gezet. Het liefst in een wat grotere pot zodat de grond het water beter vasthoudt en je minder vaak hoeft te gieten. Buiten bloeien de planten nog langer dan binnen. Verwijder de uitgebloeide bloemen pas als ze bruin worden, als ze groen verkleuren hoeft dat nog niet. De oude bloemen kunnen uit de plant getrokken worden.
Als de calla uitgebloeid is sterven de bladeren langzaam af en worden bruin. Geef de plant dan geen water meer, de plant heeft een rustperiode nodig. Haal de potten voor de winter binnen zodat de bol rust krijgt (geen water geven) en het volgende jaar weer kan gaan bloeien.
Snijbloem
Snijd de bloemen met een scherp mes schuin af en zet ze in een vaas met niet teveel water. De beste plaats is koel en uit de zon. Denk er ook aan, om beschadigingen te voorkomen, de bloemen niet bij de trechtervormige schutbladen vast te pakken maar altijd bij de steel.
Door de enorme variatie in kleuren zijn calla’s ook dankbare bloemen voor de meest uiteenlopende bloemwerken, van bruidsboeketten tot grafkransen. Kwekers zorgen ervoor dat van mei tot oktober de bloemen te koop zijn, door opeenvolgende teelten en ook calla’s in kassen te kweken.
De indeling in groepen van Zantedeschia
Groep 1
De winterharde aronskelken waartoe Zantedeschia aethiopica en Zantedeschia odorata behoren vormen Groep 1. Deze soorten hebben een wortelstok en worden aronskelken of arum lilies genoemd.
Groep 2
Groep 2 bestaat uit Zantedeschia soorten die een knol hebben en niet of minder winterhard zijn. Zij worden tot de zomerbollen gerekend. De planten van deze groep worden calla’s of calla lilies genoemd.
Een andere indeling is gebaseerd op de bloeitijd. De twee zantedeschia’s met een wortelstok, Z. aethiopica en Z. odorata vormen bij deze indeling Groep 1 gebaseerd op het feit dat ze hun bladeren in de winter houden en van eind winter tot eind voorjaar bloeien. Dit geldt echter alleen voor planten die in huis of in een kas staan.
In ons klimaat sterven de bladeren ’s winters af en bloeien ze pas in het voorjaar. De andere soorten vormen Groep 2 en hebben blad van het voorjaar tot het eind van het najaar en verliezen het in de winter. Zij bloeien in de zomer.
Geen van deze twee indelingen is waterdicht, niet alleen omdat slechts de soorten hierbij zijn ingedeeld, maar ook omdat door kruising ontstane hybriden ook (min of meer) winterhard zijn.
Symboliek en schilderkunst
In de Victoriaanse tijd waren overal regels voor waar je je aan moest houden. Je kon niet zomaar met je gevoelens te koop lopen. In die tijd ontstond de bloementaal. Elke bloem had een betekenis en bloemen werden gebruikt om gevoelens mee uit te drukken. Zelfs de kleur van de bloemen had een speciale betekenis.
Elke bloem werd geassocieerd met een symbolische betekenis. De dame die een boeket calla’s kreeg bloosde zeer waarschijnlijk tot achter haar oren. Doordat de bloem leek op de vrouwelijke genitaliën was de boodschap duidelijk seksueel getint. De bloemenschilderijen van de Amerikaanse schilderes Georgia O’Keeffe (1919-1986) werden in die tijd door de Freud liefhebbers uitgelegd als ondubbelzinnige seksuele symbolen.
De Mexicaanse schilder Diego Rivera (1886-1957) heeft de Zantedeschia op veel van zijn kunstwerken uitbundig geschilderd. Hij maakte zeer kleurrijke muurschilderingen van bloemenverkopers. Rivera was een sociaal bewogen man en met zijn schilderijen wilde hij de overheersing van de rijke mensen over de arme mensen tot uitdrukking brengen. De bloemenverkopers gaan gebukt onder enorme vrachten witte zantedeschia’s. Tegelijkertijd wilde hij ook de schoonheid van hun moeilijke leven laten zien. De door hem zo mooi afgebeelde bloemen waren de witte aronskelken, Zantedeschia aethiopica.
Deel je vragen
Wij vinden het leuk inspiratie van jou als lezer te ontvangen. Heb je zo na het lezen van dit artikel nog onbeantwoorde vragen? Of wil je gewoon laten weten wat je ervan vindt? Deel het me ons! We horen het graag.
Ja, ik heb vragen